Hepimizin marka sandığı saatlerin üzerindeki “Quartz” nedir?
Yerçekimine bağlı olarak dahi bazen farklı saatleri gösterebilen mekanik saatlere kıyasla zamanı daha isabetli ölçen quartz saatler, içinde quartz kristali bulundurur. Peki nasıl oluyor da bir kristal sayesinde zamanı daha doğru göstermek mümkün oluyor?
Kelimenin Türkçesi “kuvars”tır. İlk kuvars saat 1927’de Warren Marrison ve J.W. Horton tarafından icat edilmiştir. Kuvars saat aslında pilli saattir, sanayi devriminden sonra hayatımıza girmiştir.
1980’lerden itibaren katı haldeki dijital elektroniklerin gelişmesi, saatlerin kompakt ve ucuz yapılmasına olanak tanımış olup kuvars zaman işleyicileri dünyanın en çok kullanılan zaman ölçme teknolojisi haline gelmiştir.
Bu tip saatler, zamanı belirlemek için bir kuvars kristali tarafından düzenlenen elektronik bir osilatör kullanır.
Kimyasal ismi silikon diyoksit (SiO2) olan kuvars, dünyada pek çok kaya ve kum çeşidinde bolca bulunan bir bileşiktir. Bu kristal osilatör çok hassas frekanslı bir sinyal oluşturur ve böylece kuvars saatler, zamanı mekanik saatlerden en az bir derece daha doğru ölçer.
Kuvars kristali her saniye 32.768 kez ileri geri hareket eder. Bazı dijital mantık türleri bu sinyalin döngülerini sayar ve genellikle saat, dakika ve saniye birimleri ile sayısal bir zaman görüntüsü sağlar.
Kuvars özellikli saatlerin saniye araları uzundur. İbre hareketleri, hatta sesleri rahatlıkla duyulabilir.
Kuvars kristali elektrik enerjisine maruz kaldığında açığa çıkan titreşim kinetik enerjiye ardından da elektrik enerjisine dönüştürülür. Bu enerji sayesinde önceden sayma süresi hesaplanmış çip elektrik enerjisini düzenleyip adım motoruna gönderir ve dönme hareketi sağlanır.
Mekanik ve otomatik saatlerin ibreleri akıcıdır, hatta yaptıkları harekete süpürme hareketi denir. Kuvars saatlerin ibreleri ise tik-tak şeklinde hareket eder. Kuvars saatler 7 yıl içerisinde özelliğini yitirir ve artık geri kalmaya ya da durmaya başlar.
Kuvars saatin parçaları ise şunlardır:
– Pil
– Elektrik adımlı motor
– Mikroçip
– Diğer tüm parçaları ve mikroçipi bağlayan devre
– Kuvars kristal osilatörü
– Saat ayarlama vidası
– Saniye, dakika ve saat dişlileri
– Orta şaft