Endemik bitki nedir? Türkiye’de yetişen endemik bitkiler neler?
Türkiye’nin coğrafyası oldukça güzel bir konumda. Bu coğrafyanın bu kadar elverişli olması sebebiyle de ülkemizin birçok yeri yeşillikler ile çevrili. Tabii ki bu kadar yeşilliğin içinde bin bir farklı türde de bitki ve bunların içerisinde de endemik bitkiler mevcut. Endemik bitki nedir? Türkiye’de yetişen endemik bitkiler neler?
Endemik bitkiler, kendi türlerinin en nadide örnekleri diyebiliriz. Sadece dünyanın bir yerinde yetişmesi bir kenara eşi benzeri bulunmadığı için oldukça değerlilier ve aynı zamanda güzeller. Bu gibi bitkilerin korunması ve türlerinin tükenmemesine dikkat etmek gerek.
Ne kadar günümüz koşullarında eskiye kıyasla yeşili daha az görüyor olsak bile hala birçok ormanlık vb. arazi kendi güzelliğini korumaya devam ediyor. Tabii ki birçok yerde de endemik bitkiler üremeye devam ediyor. Peki nedir bu endemik bitki ve neden adı endemik bitki?
Endemik bitki nedir?
Endemik adı Yunanca’daki “endemos” (indigenos) kelimesinden gelmektedir. Endemik bitki dünyanın yalnızca tek bir yerinde yetişen özel bitkilere verilen genel bir isimdir ve Türkiye yaklaşık 3000 kadar endemik bitkiye ev sahipliği yapıyor. Başka bir deyişle Türkiye’deki bitkilerin %30’u endemik bitki türünde.
Türkiye’nin bu kadar fazla endemik bitkiye ev sahipliği yapmasının sebebi ise en başta ve en büyük olarak sahip olduğu coğrafi konumun getirileri diyebiliriz. Dört mevsime birden elverişli olması, yağış yönünden zengin oluşu, dağlık ve engebeli arazilerin bolluğu sayesinde endemik bitkilerin oluşumu için uygun bir ekosistem oluşabiliyor. Bu endomik bitkilerden birkaçı ise şu şekilde:
Türkiyede yetişen 10 endemik bitki:
- Kasnak Meşesi
- Sığla Ağacı
- İspir Meşesi
- Datça Hurması
- Kazdağı Göknarı
- Anadolu Glayölü
- Ters Lale
- Antalya Çiğdemi
- Zambakgiller
- Kral Eğreltisi
Kasnak Meşesi
En sık görüldüğü bölgeler Konya, Afyon, Isparta ve Kütahya illeridir. Odunları değerli kabul edilen bir ağaç türüdür. Genellikle mobilya kaplaması ve parke üretiminde kullanılır.
Sığla Ağacı
Sığla ağacı Türkiye’de en sık Muğla ve Fethiye civarlarında görülür. Çınarı andıran sığla ağacının boyu 20 metreye kadar uzayabilir. Bazı bölgelerde Günlük Ağacı olarak da anılır
İspir Meşesi
İspir Meşesi Yozgat, Kastamonu ve Doğu Anadolu bölgesinin genelinde görülebilen bir türdür. Çok kısa yaprak saplarına sahip olan bu meşe türünün boyu yaklaşık olarak 6-7 metreye kadar uzayabilir.
Datça Hurması
Teke Yarımadası ve Datça’da yetişen bir bitkidir. Ortalama 10-15 metre boyunda olan Datça Hurması ağacının meyveleri 1.5 cm boyunda ve sarı-kahverengi arasında renk tonlarına sahiptir. Datça hurması ağaçları şiddetli rüzgarlardan olumsuz etkilendikleri için genellikle derin vadilerde hayatta kalmayı başarabiliyorlar.
Kazdağı Göknarı
Yalnızca Kazdağı’nda görülebilen bu türün boyu yaklaşık 30 metreye kadar uzayabilir. Yaprakları yassı olan Kazdağı Göknarının tepesinde bulunan kozalakları yaklaşık olarak 20 cm boyuna ulaşabilir. Rutubetli toprakları çok seven ve uygun koşullarda hızlı büyüyen bir türdür.
Anadolu Glayölü
Genellikle Akdeniz ve Ege Bölgelerinde rastlanılan Anadolu Glayölü, Kızılçam ormanları ve makilerde bahar ve yaz aylarında görülür. Çok narin bir endemik bitki olan Anadolu Glayölü, hızlı azalma nedeniyle tamamen yok olma riskiyle karşı karşıya gelmiş bir bitkidir.
Ters Lale
Anadolu’da hemen hemen her bölgede rastlanılan bu çiçek türü en çok Hakkari ve Van bölgelerinde yetişir. Her dalında 6 yaprak bulunan Ters Lale’nin boyu yaklaşık 70 cm kadar uzar. Genellikle 1000-3000 metre arasındaki rakımlarda görülür.
Antalya Çiğdemi
Antalya Çiğdemi, adından da anlaşılacağı gibi yalnızca Antalya’da yetişen bir türdür. Dağınık quercus ormanlarında dağınık halde bulunur. Ekim ayından Aralık ayına kadar çiçek açar ve çiçeklerini korur. Genellikle 1000 metre civarındaki yükseltilerde görülür aynı kökten yıllarca yeni filizler verebilir.
Zambakgiller
Türkiye’de 430 farklı türü bulunan Zambakgiller en sık Manisa’da görülürler. Endemik tür olan bu bitki genellikle 500 ila 2000 rakımları arasında görülmektedir. Mayıs ayının başları ve Haziran ayında çiçek açarlar. Yaprakları şertisi ve yassı yapıdadır. Adasoğanı, sarısabır ve mügeçiçeği zambakgiller familyasına ait çeşitlerdir.
Kral Eğreltisi
Başta Karadeniz Bölgesi olmak üzere ülkemizdeki nemli topraklarda görülür. Dere kenarı, nemli çayır ve bataklıklar en sık görüldükleri ortamlardır. 4-6 cm uzunluğundaki yaprakların oluşturduğu dallar 1-2 metre arası uzunluktadır. Temmuz ve Ağustos aylarından itibaren olgunlaşmaya başlarlar. Çok yıllık bitkiler grubundadır.